Czysty wymysł. Jak japońska popkultura podbiła świat [RECENZJA KSIĄŻKI] 

Oscar Wilde miał po części rację - Japonia w rozumieniu zachodniego świata była czystym wymysłem, lecz nawet on nie mógł przewidzieć, jak sama Japonia wymyśli na nowo nas wszystkich. Żyjemy na planecie marzycieli ,,made in Japan".

Powyższe słowa to dwa ostatnie zdania książki Matta Alta. Książki, która świetnie prowadzi czytelnika przez najnowszą historię Japonii, wyjaśnia źródło jej fenomenu, ale też roztacza bardzo niepokojącą wizję naszej przyszłości. 

Matt Alt, autor Czystego wymysłu... to amerykański tłumacz i dziennikarz, na stałe mieszkający w Tokio. Ta informacja jest istotna o tyle, że Alt ma idealne predyspozycje do tego, że pisać o wpływie japońskiej popkultury na Zachód. W swojej książce rzetelnie wyjaśnia zjawiska, które doprowadziły do kultu Pokemonów czy popularności Hello Kitty, ale nie opowiada o tym w sposób bezosobowy - w latach 80. jako dzieciak na własnej skórze przeżył japoński boom. 

Amerykanin pisze interesująco, niekiedy pozwala sobie na żarciki, jednak nieco brakuje mu do swady, z jaką Euny Hong odkrywała przed czytelnikiem sekrety sukcesu k-popkultury. Inna sprawa, że Hong dużo większą wagę przykładała do mentalności i tożsamości Koreańczyków, oddalając się od faktów na rzecz własnych doświadczeń i przeczuć. Oczywiście brak tego elementu w książce Alta nie jest zarzutem - pisanie o tym, co znaczy być Japończykiem, nie bedąc nim, byłoby porwaniem się z motyką na słońce.

Przejdźmy jednak do budowy i zawartości omawianej książki. Pozycja składa się z trzech części. Pierwsza poświęcona jest okresowi od zakończenia II wojny światowej do końca lat 80., w drugiej dziennikarz skupia się na latach 90., w trzeciej - na minonej dekadzie. Zaczyna swoją opowieść od historii mini-jeepa, pierwszego wielkiego zabawkowego hitu w powojennej Japonii, dzięki któremu do końca lat 50. Kraj Kwitnącej Wiśni stał się największym eksporterem zabawek.. Pisze, jak anime Tetsuwan Atom ustanowiło standardy w świecie japońskiej animacji (,,wielkie oczy, szalone fryzury, teatralne pozy i przeciągłe ujęcia statyczne"). Przedstawia historię karaoke i i nasłynniejszej kotki bez ust, wyjaśnia, jak Walkman zmienił świat. Wyjaśnia zależność między Hello Kitty, japońskimi uczennicami, tamagotchi i emoji, by następnie płynnie przejść do opowieści o wojnach konsolowych lat 90. Pod koniec książki robi się mniej przyjemniej, bo tu już mowa o mrocznych stronach 4chana i udzielających się na nim otaku. Alt kończy swoje rozważania sugestią, że Japonia nie jest już o krok przed resztą świata. Dziennikarz stwierdza: ,,To raczej my, reszta rozwiniętego świata, dogoniliśmy Japonię" i następnie przypomina: średni wiek graczy gier wideo w skali świata to nieco ponad trzydzieści lat; jeszcze nigdy tak wielu pełnoletnich Amerykanów nie mieszkało z rodzicami (zamiast samemu/z partnerem), coraz więcej zabawek sprzedaje się dorosłym.

Na koniec nieco o formalnej stronie Czystego wymysłu... Książka liczy niemal czterysta stron, z czego trzydzieści stron to bibliografia. Ilustracji brak, poza kolorową wkładką ze zdjęciami, przedstawiającymi niektóre z zagadnień, opisanych przez dziennikarza.  

Czysty wymysł. Jak japońska popkultura podbiła świat to pozycja, którą polecam osobom zainteresowanym kulturą Kraju Wschodzącego Słońca, ale nie tylko. Wszystkie kwestie opisane są w sposób przejrzysty i zrozumiały, więc nawet ci, którzy zasadniczo nie orientują się w temacie, nie poczują się zagubieni. Minusem tego wydania są natomiast liczne literówki.

CO W ŚRODKU?

Rozdział 1 ,,Człowiek z blachy" - powojenna Japonia; fenomen zabawkowego jeepa i cadillaca; Japonia na rynku zabawkarskim w latach 50.

Rozdział 2 ,,Rewolucję pokażą w telewizji" - znaczenie anime Tetsuwan Atom; znaczenie mang gekiga; manga a protesty studenckie w latach 60.; manga i anime jakoś element tożsamości młodych ludzi

Rozdział 3 ,,Każdy jest gwiazdą" - historia i znaczenie karaoke; kim jest salaryman?

Rozdział 4 ,,Kult śliczności" - zjawisko kawaii; japońska kultura dawania prezentów; historia Sanrio, przedsiębiorstwa, które stworzyło markę Hello Kitty; kim są gyaru?

Rozdział 5 ,,Podłączeni i wycofani" - historia i znaczenie Walkmana SONY; mniejsze = lepsze

Rozdział 6 ,,Imperium dziewczynek" - Hello Kitty, Tamagotchi, emoji, japońskie uczennice jako trendsetterki, kim są kogyaru?; przemysł muzyczny Japonii; pagery

Rozdział 7 ,,Nowe stulecie anime" - kim są otaku?; fenomen anime; seria Gundam; Neon Genesis Evangelion; Akira; Spirited Away: W kraine Bogów

Rozdział 8 ,,Gry podbijają świat" - Game Boy; znaczenie kaiju; Pac Man; Donkey Kong; Super Mario Bros.; Nintendo; Sega; Pokemony

Rozdział 9 ,,The Antisocial Network" - portal 2channer; historia i znaczenie portalu 4chan; hentai; zjawisko GamersGate; ruch alt-right; incele; kim są otaku?

Epilog - Haruki Murakami; Japonia dziś

Recenzowana książka to:

Matt Alt, Czysty wymysł. Jak japońska popkultura podbiła świat, tłum. Dariusz Latoś, Kraków 2021.

Poprzednie posty:

👜 MODA W LATACH 1900 - 1909 [WIELKI WPIS]

💿 PRZEGLĄD ALBUMÓW - LUTY 2021

🏫 SZKOŁA PRZEMYSŁOWA. JAK EDUKACJA CZYNI Z NAS PRODUKTY

INNE KSIĄŻKI [kliknij w obazek poniżej]: